XXVI CONVENTVS "REI CRETARIAE ROMANAE FAVTORES"

Gadibus, in Facultate Philosophica et Litteraria, "Rei Cretariae Romanae Fautores" conueniunt ab die 28º mensis Septembris usque ad diem 5º mensis Octobris.

Legite quaeso plura hic

HVMANISTAE ADVERSVS GRAMMATICORVM VVLGVM

Nonnullos abhinc dies mihi in animo erat in lucem edere hunc commentarium de Io(h)anne Maldonato. Sed duo nuntia, alterum triste de acerbo funere cuiusdam perillustris professoris, alterum festum laruatumque de lingua Latina prae ceteribus Europaeis celebranda, quandam moram interposuerunt ideoque commentarium produxi usque ad diem hodiernum.

Vitam claris obscurisque ac luminibus umbrisque plenam doctus professor López Eire umquam dixit callens Graecum theatrum et Dyonisiacam religionem. Inter alia enim referebat plus minusue haec:

Comoedia enim agit fabulam hominum in grege uiuentium et pergendorum uiuere sicut genus humanum in perpetuum, Tragoedia tamen uitam uniuscuiusque hominis eamque mortalem atque unicam esse ostendit. Optimum est actores ridere aut flere palam spectatoribus fabulae, quia hi omnes simul ridentes aut flentes ex theatro egrediunt mundi et purgati et elatiores: Graeci catharsim appellabant.

Thersites noster conscripsit de Io(h)anne Maldonato suo in commentario "Burgensis cinis" inscripto. Nonnullis abhinc annis urbem Burgos adiui, sed non fieri potuit intrare in templum Cathedrale, quod erat struendum denuo quibusdam in partibus. Quamobrem hoc saxum, sub quo recumbit humanista Io(h)annes Maldonatus complectens eius epitaphium -cuius imago a Thersita mutuata sum pace sua- uidere ideoque photographare non potui.

Io(h)annes Maldonatus, una cum Hispaniola (1535, 3ª ed.), De motu Hispania (1545 ms.) et aliis, etiam Paraenesim ad politiores literas adversus grammaticorum uulgum scripsit anno 1529º, in lucem editam et translatam ad linguam Hispanicam anno 1980º a doctis professoribus Eugenio Asensio et Iohanni Alcina Rovira.

Hoc in opusculo humanista Burgensis existimabat Antonii Nebrissensis Introductiones Latinas (editas anno 1481º ductasque diu pro quibusdam Bibliis Vulgatis grammaticalium studiorum) fastidiosissimas esse pueris, utpote quod eruditum opus idoneum esset praeceptoribus, non discipulis; et non solum classicorum studiorum renouatum programma proposuit, sed etiam accusauit nefastam Latinam institutionem in Hispania quod grammaticalibus Antonii inanibus et infinitis decretis puerorum mentes irretiret et eis magnam temporis iacturam faceret ad perdiscendos optimos auctores, qui legendi essent quam primum et post nonnulla grammatices rudimenta.

Lucius Flaminius Siculus, perillustris et dissertus uir Romanus qui in Studorium Vniuersitate Salmanticensi docuit anno 1504º -ubi enarrabat Plinium De naturali historia et Ciceronem tanto doctorum scholariumque concursu ut aegre gymnasium caperet multitudinem-, rogatus a Maldonato quemadmodum in Italia uis institutionis esset, respondit haec mirabilia quae in Paraenesi continentur:

"Libellus quattuor aut quinque foliorum pueris exhibetur in quo declinandi ac coniugandi breuis formula continetur; quo absoluto, fit quidem intra mensem, ad Terentium statim et Salustium iubemur applicare animum. Enimuero, Maldonate, nondum ego plene nonum actatis annum agebam et Salustium relectum a matre totum memoria tenebam, prandiolum siquidem matutinum sumere per matrem haud prius licebat quam quod pridio ipsa praelegerat renarrarem et sine libro redderem. A sinu matris eiusque disciplina ad Pomponium Laetum qui Romae per id temporis in gymnasiis regnabat sum delatus...”

***
Incredibile lectu et mirum dictu!

Puer octo annos natus qui memoria tenet et recitat Sallustium! O tenacem puerilis aetatis memoriam! Matrona Romana finis saeculi XIV quae legit textos Latinos classicos eosque suis filiolis!
O amorem maternum inauditum! O auctoritatem publici magisterii iniuste ablatam feminis satis diu!

Sed de miris feminarum puerorumque qui Latine locuti sunt saeculis XV aut XVI fortasse plura alias.

In continentibus diebus, exacte Iouis die, sessiones primas Latinas modulabor alumnis primi gradu Humanitatum.

Gratias Thersitae ago qui, uitae suae fabulam agens palam lectoribus, huius Paraenesis monumentum memoriamque prodiderit mihi immemori.

*Imaginum descriptio:
-Sepulchrum et epitaphium Io(h)annis Maldonati (+ 1554) in templo Cathedrale Burgensi
-Antonio Nebrissensis Grammaticam docet coram domino Iohanne de Zuñiga. Introductiones Latinae, 1486 (BN Matritensis)

FESTVS LATINAE LINGVAE DIES IN EVROPA

EVROPAEVS LINGVARVM DIES

A mani ad meridiem -hoc legitur in quodam nuntio et ita nuntiatum est ab uariis interretialibus scriptioribus et gregibus- in aedibus stationis radiophonicae KISS tempora Caesaris rediisse uidebuntur. Viris quibusdam doctis adiuuantibus, qui in Vniversitate Libera Berolinensi litteris student, turris KISSalis in frequentissimum forum Romanum mutabitur.

Vt enim dies festus linguarum Europae celebretur, KISSus FMus linguae paene mortuae animam nouam inspirat.

Tempore matutino Nora et Bastianulus nulla nisi Latina verba proferent. Claudia nuntios Latine uersos leget, Bastianulus rhapsodias congestuum Latine recitabit, omnes ludi lucrum ferentes Latine indicentur.

Hic inspice quae praecipua exspectare possis die illo linguae Latinae festo apud KISSum FMum.

***

[Hora tertia p.m.] A mani ad meridiem nihil Latine audiui.

Ecquis nonnullos nuntios, rhapsodias aut uerba alia Latina accepit?

Iocusne stationis radiophonicae KISSi FMi? An hoc alias fuit?

Si quis est qui aliquid audiuerit hodie, heri aut alio die, ad me scribat, quaeso, aut dicat mihi.

***

[Hora undecima p.m.] Hac in pagina interretiali "LatinLanguage.us" aliquod audire et inspicere potuerunt aut id uidetur.

Sed si huiusmodi Berolinenses, viris quibusdam doctis Vniuersitatis adiuvantibus, agunt festum Europearum linguarum diem, melius est non agere nonnullum festum Latinae linguae diem:

En uobis haec "Disputatio de quæstione quomodo convertere potes temperaturas e Fahrenheit in Celsium contraque", saltem iucundior:

PROFESSOR LOPEZ EIRE IMMATVRA MORTE RAPTVS

Dominus Antonius López Eire morte immatura raptus est nobis proximo die 21º, Cathedrarius Professor Philologiae Graecae Studiorum Vniuersitatis Salmanticensis, perillustris linguae Graecae palaeophilologus.

Triste plane acerbumque funus. Solacium molle et humanum adhibendum est familiae.

TRAMES PER SALINAM "TRES AMICOS": DE FLORE SALIS

Nudius tertius uesperi tramitem feci per aestuarium ac salinam "Tres amicos". Haec salina sita est apud oppidum Sanctum Ferdinandum, seu potius Insulam Leonis (propius Gades) iuxta flumen "Anulum", ut sic dicam (Hispanice "Arillo"). Locus amoenus atque aquatilibus auibus halophilis et salsis riuulis (ut in imaginibus photographicis uideri potest) et maritimis oris (Hispanice "marismas") plenus. Quam pulcherrimum mirumque spectaculum Naturae!

Nam praelongi canales excipiunt excrescentes maris fluctus, qui deinde in patentes quasdam areas influunt, ubi aqua marina, caelesti rore et Aquilone flante concreta, id genus salis marini emittit.

Quo sale utentibus Gaditanis in saliendis, mox captis piscibus (quorum in eo mari amplissima est captura), magna profecto fit tum lucri, tum piscatorii nominis accessio, propterea quod eo sale saliti pisces et per uniuersam hinc inde oram et ad mediterraneos non omnibus in locis maritimis is condensetur, propterea quod non nisi pro aeris atque regionis temperie eiusmodi constipatio fiat.

Non enim in regionibus aut supra modum frigidis aut uehementer calidis, sed a temperie ad calidum declinantibus maximeque Austro expositis concrescit id genus salis Gaditani.

Etiam potuimus inspicere florem salis, qui in salinis uelut fauilla tum tenuissimus leuissimusque tum candidissimus efflorescit atque ut rubigo salis innatat, quamuis odore et colore multum a sale dissentiat.

Sic describit Plinus Maior "florem salis" [nat. 31, 90-92]:

Salinarum sinceritas summam fecit suam differentiam quadam favilla salis, quae levissima ex eo est et candidissima. appellatur et flos salis, in totum diversa res umidiorisque naturae et crocei coloris aut rufi, veluti rubigo salis, odore quoque ingrato ceu gari dissentiens a sale, non modo a spuma. [...] floris natura aspera, excalfactoria, stomacho inutilis, sudorem ciet, aluum soluit in vino et aqua, acopis et zmecticis utilis. detrahit et ex palpebris pilos. ima faecis concutiuntur, ut croci color redeat.

*Imago photographica "floris salis" capta inter tramitem. Color rufus allatus est ab Dunaliella salina

Flore salis, qui naturalem ciborum saporem auget, fere omnia esculentia condio salioque, praecipue acetaria. Minus natrium siue sodium continet quam marinus sal communis. Succus delicatus isque penitus perceptus est ab salicultoribus naturali arte. Soleo enim emere eum nuncupatum "Sal glaciei" qui uendunt amici salinae Sancti Vincenti. Atque pro certo scio florem salis sale communi suauiorem esse et ex palpebris pilos non detrahere.

Flos salis nuncupatus "Sal glaciei" continet: Magnesium: 0,65% . Calcium: 0,13%. Ferrum: 0,41 gr./100gr. Potassium (Kalium): 0,17%. Iodum: 500 ppb

*Imago mutuata hinc [textus Latinus meus]

***

I. LONGHURST, "The Identity of Pliny's Flos Salis and Roman Perfum", Ambix, Vol. 54, Nº 3, November 2007 , pp. 299-302(4).

DE LINGVA LATINA IN PHILOLOGIA LATINA ADHIBENDA

Legite precor hoc scriptum "Et idcirco vocatum est nomen Babel...," scriptoris interretialis nomine Nullius. Numquam dixerim melius... nec possem. Quam maxima prudentia huic homini sapienti, qui de rebus sapidissimis salsissimisque cogitat ut haec:

"Non sum, ut nonnulli esse videntur, auctor ut omnes omnibus in negotiis linguam Latinam ac sermonem communem adhibeant, quod esset difficile cum studia Latina non tam late nunc promoveantur: sed quid obstat quin philologi saltem qui de philologia Latina scribunt etiam Latine scribant? Cur necesse est mihi akademischen Prosa de lateinische Kunstprosa pati cum tantum velim plura de Ciceronis genere scribendi discere?"

Professor Michael von Albrecht, cum tractaret De lingua Latina in Philologia latina adhibenda [ediderunt A. Capellán García-M.ª D. Alonso Saiz Acta Selecta X Conuentus Academiae Latinitati Fouendae (Matriti, 2-7 Septembris 2002), Romae-Matriti 2006, pp. 31-32], haec etiam scripsit:

«Quid, quod, cum hodiernas philologias circumspicimus, idem fieri videmus? Hoc est illud quod argumentum ex analogia petitum appellaverim: nam ii, qui philologiae Anglicae student, Anglice plerumque scribunt, ut ab omnium gentium viris doctis, qui Anglicis litteris student, intellegantur, item philologiae Francogallicae studiosi Francogallice, Germanicae Germanice, Russicae Russice. Quidni Latinae Latine?

Huic argumento vicinum ac propinquum est, quod argumentum commoditatis dici potest: omnium enim nationum viri docti (qui quidem philologiam Latinam profitentur) sermonis Latini periti sunt. Quare quidquid doctorum in usum scribitur, Latine scribatur. Huc aliud emolumentum accedit: Si omnes ii, qui philologiam Latinam tractant, sermone Latino utentur, non in compluribus linguis hodiernis ediscendis tempus conterent, sed ad linguam Latinam perdiscendam vacabunt.

Etenim vide, quam laboriosum sit, tot Europae linguas discere, ut collegarum scripta legere possis. Quod equidem cum per totam vitam quoad fieri potuit temptaverim —non quidem me oleum et operam perdidisse dico (nam et omnium gentium viri docti plurimum ad philologiam augendam contulerunt et linguae hodiernae pulcherrimae sunt dignissimaeque quae discantur, neque cuiusquam rei me paenitet: quae si culpa fuit, felix culpa fuit); id tamen contendo: Nonne facilius erat omnia Latine scribi? Huc aliud commoditatis argumentum addo: Latine discentes et scribentes etiam ceteras linguas facilius discemus. Tertium autem postea videbimus: nam linguā Latinā defendendā facilius ceteras Europae linguas defendemus. Cum commoditatis argumento autem coniuncta sunt argumenta ex rerum naturā petita. Quid enim magis naturae congruens quam de litteris Latinis ea lingua loqui, qua conscriptae sunt? Quod cum faciemus, primum non in hodiernarum linguarum verbis quaerendis tempus conteremus, quae quidem necesse est non esse propria neque ad res Latinas accommodata —quis enim nescit nullum ullius linguae verbum perfecte cum vocibus Latinis congruere?—, sed verbis propriis utendis ad rerum etiam veritatem propius accedemus. »

Cura ut ualeas optime in perpetuum, Nemo sapiens!

BARBARI ADVERSVS HVMANISTAS (II)

Nudius sextus a me quaesiuit amicus quidam hoc: "O dilecta Alexandra, certiorem fieri uellem de sensu ultimo uerborum quae in tuo cyberdiario scripsisti: an de desidia aduersus Latinitatem, an de alia re quae tristem de auguriis culturalibus te habeat..."

Conabor illi respondere et ceteris amicis lectoribus, peracto hodie Academico Claustro mensis Septembris.

ERASMVS ROTERODAMVS in suis libris ANTIBARBARORVM [71, 337-341] scripsit haec:

"ORATIO FOECIALIVM. Quo tandem iure, o uos Gothi, e uestris egressi limitibus, non modo Latinorum prouincias occupatis (disciplinas loquor liberales) uerumetiam ipsam urbem rerum dominam Latinitatem audetis incessere? Quanam iniuria lacessiti? quid petitis? Quod si bellum placet, iusto Marte decernite, facite pugnandi copiam. Sin pugnae diffiditis, desinite molesti esse, excedite solo, regionem hanc purgate, uestris finibus continemini. Quod si hostes quam latrunculi dici malitis, prodite e latebris, conserite manus, et publico certamine finis quaeratur odiis, aut uos uicti quiescite aut nos uobis uictoribus concedemus."

In Hispania (quamuis ceteris in nationibus res haud dissimilis est, immo peius) Classica Studia atque Latinitas neque amata neque dilecta sunt a plerisque: Gothorum siue barbarorum agmina eam Romanam prouinciam occupauerunt. Nam linguam Latinam uulgus odit eamque nostri homines politici conculcant. Etiam inter Philologos sodales (quod grauius est) quaedam Barbaries latet: nonnulli Latine loqui contemnunt (O quantas illecebras amittunt!).

Illud epigramma de Barbariei reditu, a Magistro nostro scriptum, quoddam gryphum complectitur. Quod aenigma soluitur si legitis primam uniuscuiusque uersus litteram, id est, acrostichum P-S-O-E: Sinistra politica educatiua illum LOGSE monstrum et paulo post alterum in medio corpore detruncatum tulit. Dextera agmina tamen culpae haud expertes sunt propter suum pessimum oppositum.

Gadibus enim Philologia Classica euanescat fortasse continentis annis (utinam fallar!), quia, ingressuris in EEES nobis obiter facta erit academica reconuersio eaque laboralis. In praesenti Vniuersitatis moderatoribus rectoresque maximi momenti esse uidetur nec scientia nec doctrina nec studiorum qualitas, sed solum alumnorum numerus et quantitas et oeconomica commoda siue emolumenta: "sed meminerimus quam periculosum sit in una utilitate scholarum fundamenta ponere! nihil est enim per se utile aut salutare, sed prout uariis rebus aut usibus accommodatur" (Valahfridus 1992).

Adhaec barbaro Rectori nostro (O crudele fatum! Cur huic tam salsum nomen dedisti?) non cordi esse uidetur (utinam iterum fallar!) neque Philologiae Classicae Grex alumnusque neque Facultas Philosophica et Litteraria Gaditana (praeter nostram amplam Aulam Magnam). En uobis, exempli gratia, unum imperium dictatum ab aulico Barbariei comitatu: "Disciplinae optatiuae habentes minus quinque alumnis non ministratae esse possunt!". Vnum abhinc annun una et altera disciplina nostra (Metrica et Prosodia linguae Latinae, Vulgaris sermo Latinus,...) modulatae esse non potuerunt, quoniam quattuor alumni inerant et, post unum mensem sessionum, suppressae fuerunt illo anno (cyberprogramma VNIVERSITAS XXI nuncupatum nostras academicas res regit). O supina cyberstultitia! O quam maxima contemptio alumno discendi auido ac professori docendi cupido!: "Alumnus quasi gemma putari deberet" dicit quidam sapiens amicus.

Hispani iuuenes qui in Studiorum Vniuersitatem ingrediuntur, in technica scientificaque studia atque in negotiorum disciplinas incumbere malunt. In gymnasiis siue scholis paucae horae dicatae sunt linguae Latinae, multo minus Graecae. Insuper barbari non pauci parentes et discipuli, quorum nonnulli scholae futuri magistri erunt [uide precor infra Cascalii epigramma], linguas classicas inutiles atque obsoletas aestimant et maledicunt optimis Latinitatis magistris qui heroici exstant docentes sermonem Latinum.

Tristis est Classicorum Studiorum res et Secundaria Superiorque Institutio! Nam si Latinitatis optimos magistros et professores non habemus in Scholis atque Vniuersitatibus, non fieri potest unquam primi agminis Classica Studia Humanismusque neque inde homines peritissimi qui Latine (Graeceque) loquantur.

Hac de causa Barbarorum agmina (id est, homines qui linguam Latinam et Graecam nesciunt atque in Mundi Classici fontibus non bibunt, nec uolunt quidem, quod peius est) nostrae modernae culturae et doctrinae et scientiae arua populantur.

Num nostra terra Baetica, illa Antonii Nebrissensis, in praesenti ualet ad instruendum equitatum exspectatissimum nouarum rerum Latinarum?

***

FRANCISCI CASCALII Epigramma* "In Otum",
quendam Hispanum litterarum ludimagistrum barbarum
saeculi XVII (an potius saeculi XXI?)

Litteras docet Otus Albaceti,
Otus notus in orbe Bergulano[1],
Nam prurigine obaestuat docendi.
‑ Otus ludimagister est, o amens!
Quis non ludimagister esse possit?
‑ Otus tum docet, esse cum docendus
Musas debuerat politiores,
Cirratis pueris[2] et alligari[3].
Hic Graecanica nescit alphabeta,
Hic (mirabere!) nescit et Latina,
Num nostratia norit, haesitatur.
‑ Ergo quid facit Otus Albaceti?
‑ Doctos imbuit arte nesciendi,
Indoctos facit imperitiores.

___________
*Epigramma in endecasyllabis phalaeciis concinnatum
[1] in orbe Bergulano : Bergula siue Vergula, Hispaniae oppidum in antiqua Bastitania
[2] cirratis pueris : cf. MART. 9, 29, 7 "matutini cirrata caterva magistri"
[3] alligari : forte alligandus Iohannnes Aegidius

BARBARI ADVERSVS HVMANISTAS

"PETRVS MARTYR Antonio suo Nebrissensi.

Vtriusque Hispaniae lumen et praesens decus, salue.

Deambulanti mihi per littus Gaditani freti anno quo uenit Almeria in imperii Hispani potestatem, dedit se mihi obuiam corpulentissima incultaque et balbutiens quaedam mulier, laniatis comis et lachrymis largo flumine per ora et pullam uestem cadentibus; quae sublatis uocibus dari sibi nautas, per quos transfretaret, inclamitans, quanuis me toruo lumine spectasset, interroganti tamen quaenam esset, quid sibi uellet his fletibus, quid funeralis habitus, quidue laceri per terga capilli significarent, respondit:

Mille et tercentum fueram dominata per annos
Et totum sine forma orbem sine lege tenebam
Inculto sermone canens regum arma ducesque
Nomine Barbaries mulier nec amica poetis
Nec laudi bene grata piae diuoque decori. [...]"

Hoc est exordium una cum quinque primis poematis uersibus quod ca. 1489 Petrus Martyr Anglerius ad Antonium Nebrissensem scripsit, laudans haud ignotas ac strenuas eius partes in debellatione barbariei Hispanicae: carmen -septem et sexaginta integros uersus complectens- nobis inducit allegorice Barbariem dolentem Gaditanis in litoribus, quod expulsa ex Italia per doctos quosdam uiros, cum se in Hispaniam recepisset, ab Antonio in Africam pulsa sit, sed priusquam id faciat, dicit se nihil relicturam intentatum.

In praesenti, quingentis post annis, horrida Barbaries incultis suis cateruis comitata Hispanica arua populatur, canens laeta hos uersus quos Magister noster nonnullis abhinc annis iam audiuit ac exarauit, cum ipse Gaditanum per litus ambulabat illamque uidit ex exsilio redeuntem:

"Plutoni nigro ago grates ob regna Mineruae
Sanguine cum Hesperio reddita Barbaries.
Omnes iam inculti tanquam socia agmina, quorum
Extollo numeris barbara signa meis!"

Num fieri potest, o dii deaeque inmortales, ut nostris in temporibus Humanistarum equitatus sonet auxilio ueniens?

OPTIMVS REDITVS AD LABOREM

Heri ad Facultatem Philosophicam et Litterariam adiui prima uice post ferias aestiuas ad faciendum Septembris mensis primum periculum siue probationem alumnis in disciplina "Phonetica et Morphologia linguae Latinae". Omnia erant sicut semper, sed cursuali in arca siue theca erat mihi cuiusdam amici epistula quae Latinum Thesaurum, saltem mihi, habebat. Laeta fui. Interretiali in cursuali arca etiam erat mihi altera alterius amici epistula quae serenam spem ei complectebatur. Laeta denuo fui. Sodalis Ludouicus Charlo mihi dixit nonnullos alumnos inesse primo in cursu Gradus nostri Philologiae Classicae. Reditus ad laborem optimus fuit.

Vale, peltata tristitia.